✍️خــیارات و احڪام آن :
خیارات جمع خیار و به معناے داشتن سلطہ و تسلط است و مصدر آن اختیار میباشد ؛ درمفهوم اصطلاحی خیار درفقه مدنی عبارتست از : تسلط بر زایل نمودن یا فسخ ڪردن عقد و قرارداد به بیان دیگر خیار حقی است ڪه برای طرفین معاملہ یڪی از آنها و شخص ثالث ایجاد میشود تا بموجب آن بتوانند عقد لازم را فسخ ڪنند.
۱️⃣خیار مجلس
۲️⃣خیار حیوان
۳️⃣خیار شرط
۴️⃣خیار تأخیر ثمن
۵️⃣خیار روئیت و خیار تخلف وصف
۶️⃣خیار غبن
۷️⃣خیار عیب
۸️⃣خیار تدلیس
۹️⃣خیار تبعض صفقہ
?خیار تخلف شرط
☀️خیار مجلس : زمانیڪه طرفین معامله مجلس عقد را ترڪ نڪرده اند و متفرق نشده اند اختیار فسخ معامله را دارند ؛ لازم به توضیح است ڪه یڪی از طرفین معامله مجلس عقد را ترڪ ڪند اختیارحق فسخ ایجاد میشود ، مگراینڪه در قرارداد طرفین این حق را ازخود ساقط ڪنند . این خیار مختّص عقد بیع است .
☀️خیار حیوان : این خیارنیز مختص عقد بیع است و: « اگر مبیع حیوان باشد خریدار تا ۳ روز از زمان عقد اختیار فسخ معامله را دارد .»
☀️خیار تأخیر ثمن : این خیار نیز مختّص عقدبیع است و به این معنی است ڪه هرگاه درعقدبیع براے پرداخت ثمن و یا تحویل و تسلیم مبیع اجل مشخص نشده باشد ، درصورتیڪه ۳ روز از تاریخ عقد بیع بگذرد و دراین مدت ، نه بایع مبیع را تسلیم خریدار ڪند و نه خریدار تمام ثمن را بفروشنده بپردازد ، دراین صورت فقط بایع اختیارفسخ معامله را دارد . نڪته قابل توجه آنست ڪه اگر فروشنده مبیع را تسلیم ڪرده باشد ولی ثمن را دریافت نڪند دیگر بایع اختیار فسخ معاملہ را ندارد .
☀️خیار شرط : اگر درقراردادے برای طرفین معامله یا شخص ثالث شرط شود ڪه درمدت معینی اختیار فسخ معامله را داشته باشند ، به چنین اختیارےخیار شرط گویند و آن عقد مثل عقد بیع ، بیع خیارےمیگویند
☀️خیار رؤیت و خیار تخلف وصف : اگر ڪسی مالی را رؤیت ڪند یا نمونه مال مورد خریداری را مثل برنج یا یڪ دستگاه ڪامپیوتر رؤیت ڪند و یا با اوصاف و صفت مشخصی خریداری ڪند و پس از تحویل متوجه بشود مال تحویل شده همانی ڪه رؤیت ڪرده بود نیست و یا آن اوصاف لازم را ندارد اینجا خیار رؤیت و تخلف وصف بوجود می آید .
☀️ خیار غبن : غبن درلغت به معنی زیان و فریب و دراصطلاح حقوقی به معناے عدم تعادل ارزش مال مورد مبادله است .هرگاه یڪی از طرفین معامله غبن فاحش داشته باشد یعنی در معامله مغبون شود به اندازه ای ڪه میزان ضرر و مغبونیت قابل تحمل نباشد طرف مغبون حق فسخ معامله را دارد ، ڪه به این خیار غبن می گویند
☀️ خیار عیب : اگر بعداز معامله معلوم شود مبیع یا مورد معامله معیوب است ، خریدار اختیار دارد اینڪه معامله را فسخ ڪند و یا اینڪه آن را بپذیرد و مابه التفاوت قیمت صحیح و معیوب آنرا که اَرْش گویند ، از فروشنده بگیرد .
?نڪته قابل توجه آنڪه خیارعیب پس ازعلم به آن فورے است و بعلاوه زمانی براے خریدار خیار عیب ثابت میشود ڪه عیب در زمان معامله مخفی باشد ، تشخیص عیب با نظر “عرف” است .
☀️خیار تَدلیس : به معناے فریب طرف معاملہ است ، تدلیس عبارتست از عملیاتی ڪه موجب فریب طرف معامله شود ؛ تدلیس دارای دورڪن است : رڪن اول عملیات و هراقدام عملی یا گفتارے است و رڪن دوم فریب می باشد .
☀️خیار تَبعّض صفقه : مفهوم لغوی صفقه عبارتست از : دست روی دست زدن و مفهوم اصطلاحی آن همان عقدبیع میباشد ، البته صفقه درلغت عربی به معنی دست به هم زدن نیز میباشد ، چون سابقاً بین طرفین معامله معمول بوده ڪه وقتی می خواستند رضایت خود را نسبت به عقدی ڪه منعقد ڪرده اند اعلام ڪنند ، دست راست یڪدیگر را می گرفتند و به هم دست می دادند ؛ بهمین جهت بیع را صفقه گویندخیار تبعّض صفقه حقی است ڪه قانونگذار به خریدار میدهد تا درصورتیڪه قسمتی از بیع باطل باشد بتواند آن قسمتی را ڪه صحیح است فسخ ڪند .
☀️خیار تخلف شرط : احڪام خیار تخلف شرط در مواد ۲۳۴ تا ۲۴۵ ق.م ذڪر شده است ، یعنی همان شروط ، صفت و نتیجہ است، یعنی تخلف از شرط فعل ، صفت یا نتیجه برای ڪسی در قرارداد به نفع وے وضع شده است ، حق فسخ ایجاد می ڪند .
⚖️ گروه تلگرامی موسسه حقوقی و داوری عدل آوران آرسیس
? @arsislaw
