✅سوءتفاهمی درباره رای جدید دیوان اروپایی حقوق بشر
?آیا کارفرما حق خواندن چت خصوصی کارمندان را دارد؟
۱۲ ژانویه سال جدید میلادی، دادگاه حقوق بشر اروپایی در یکی از اولین آرای خود، رایی نسبتاً جنجالی در حوزه حریم خصوصی منتشر کرد. روایت اولیه از این رای این بود که «دادگاه حقوق بشر اروپا رای داده از این پس کارفرمایان اجازه دارند محتوای چت کارمندان خود را در ساعات کاری بخوانند. این دادگاه رای داده شرکتی که محتوای چت کارمند خود را در یاهو مسنجر خوانده بود، کاری غیرقانونی نکرده است. بنا بر نظر این دادگاه این مرد با چت کردن تعهد به قرارداد کاری خود را نقض کرده و کارفرمای او حق داشته محتوای چت او را هنگامی که سر کار بوده، بخواند. این مهندس اهل رومانی شکایت کرده بود که کارفرمایش به محتوای گفت‌وگوی آنلاینش دسترسی پیدا کرده و با توجه به متن این گفت‌وگو او را در سال ۲۰۰۷ اخراج کرده است. این حکم روز سه‌شنبه ۱۲ ژانویه صادر شد و تمام کشورهای اروپایی که کنوانسیون حقوق بشر اروپا را امضا کرده‌اند، موظف به اجرای آن هستند». با این حال بررسی تفصیلی حکم صادرشده نشان داد موضوع به این صورتی که مطرح شده نیست و ابعاد دیگری هم دارد. از این رو بود که تصمیم گرفتیم به طور خلاصه این پرونده تازه به سرانجام رسیده را در اینجا به بحث بگذاریم. قبل از هر چیز مختصاتی از حکم را ذکر می‌کنیم. این پرونده با عنوان BARBULESCU در برابر دولت رومانی مطرح شد و در آن این فرد که ۳۶ ساله و مقیم بخارست است، از دولت رومانی شکایت کرد. شکایت او این بود که چرا حکم دادگاه داخلی رومانی در خصوص نقض حریم خصوصی در این پرونده علیه او بوده و به تعبیر دیگر دادگاه در این مورد نقض حریم خصوصی را تایید نکرده است. از این رو بود که او به خاطر نقض حریم خصوصی مذکور در ماده ۸ کنوانسیون اروپایی حقوق بشر به دادگاه اروپایی حقوق بشر مراجعه کرده بود. ماده ۸ کنوانسیون می‌گوید:«١- هر کس از حق احترام به زندگی خصوصی و خانوادگی، خانه و مراسلات خود برخوردار است. ۲- در اجرای این حق هیچ مداخله‌ای نباید از سوی هیچ یک از مقامات دولتی صورت گیرد مگر مداخلات منطبق بر قانون و مواردی که در یک جامعه مردم‌سالار به دلایل حفظ امنیت ملی، ایمنی عمومی یا رفاه اقتصادی کشور، پیشگیری از هرج و مرج و جرائم، حفاظت از سلامتی و اخلاقیات یا حفاظت از حقوق سایرین ضروری تشخیص داده شوند.» نخستین نکته‌ای که در آن خبر کوتاه مد نظر قرار داده نشده و باعث سوءتفاهم در فهم معنای رای صادره شده، این بوده که به طور مطلق گفته شده دادگاه به کارفرمایان حق داده محتوای چت کارمندان خود را در ساعات کاری بخوانند. در حالی که در مختصات حکم یا قسمت Facts آمده که این کارمند با درخواست کارفرمای خود یک اکانت یاهو مسنجر باز کرده بود تا به درخواست‌های مشتریان پاسخ دهد. از این رو هم بوده که دادگاه اعتقاد داشته فرض کارفرما این بوده که محتوای این اکانت یا حساب کاربری، صرفاً برای موضوعات کاری استفاده می‌شود و برای همین حق داشته آن را مورد بازبینی قرار دهد. چنین مساله‌ای مبتنی بر تعریفی است که از حریم خصوصی می‌شود. حریم خصوصی یعنی میزانی از «زندگی شخصی» یک فرد که او «انتظار» ندارد دیگری وارد آن شود. در این پرونده کارمند معتقد بوده بنا بر ماهیت نرم‌افزار یاهومسنجر، محتوای پیام‌های رد و بدل‌شده در آن خصوصی است و انتظار نداشته شرکت در آن مداخله کند و بخواهد آن را شنود کند و بخواند. اما شرکت این‌گونه دفاع کرده که دو دلیل وجود داشته که چنین انتظاری، یک انتظار نامعقول و بیجا بوده است. نخست اینکه آن حساب کاربری به دستور شرکت و برای امور حرفه‌ای باز شده و دوم اینکه در قواعد شرکت ممنوعیتی برای چنین چت‌هایی وجود داشته است.
بدین ترتیب می‌توان گفت عنوان کردن اینکه این کار به خاطر نقض قراردادی بوده درست نیست و تعبیر صحیح این است که دادگاه تشخیص داده توقع این فرد برای داشتن حریم خصوصی در این محیط معقول و منطقی نیست. البته در پایان دو نکته دیگر هم قابل ذکر است؛ نخست اینکه همه قضات این دادگاه هم حتی با این حد از اجاره برای نقض حریم خصوصی موافق نبودند و یک قاضی، نظر مخالف خود را که تقریباً محتوایی به اندازه رای اصلی دارد، ضمیمه حکم کرده است و دوم اینکه در پرونده‌های دیگری همین دیوان اروپایی حقوق بشر گفته نقض حریم خصوصی ممکن است در محیط کاری هم رخ بدهد. مثلاً در پرونده هالفورد یا پرونده امان در برابر دولت سوئیس. همین مقرره در خصوص ایمیل‌ها و حتی اطلاعات جمع‌آوری‌شده از گشت و گذار فرد در اینترنت هم وجود دارد و دادگاه گفته این موارد نیز ذیل ماده هشت کنوانسیون اروپایی حقوق بشر، به عنوان حریم خصوصی تحت حمایت هستند. (منبع: ماهنامه پیوست)
⚖️ گروه تلگرامی موسسه حقوقی و داوری عدل آوران آرسیس
? @arsislaw
