طلاق توافقی
در این پرسش و پاسخ‌ها سعی می‌کنیم جزئیات و مراحل را از نقطه‌ای که زوجین توافق میکنند طلاق بگیرند تا گرفتن حکم طلاق از دادگاه و جاری شدن صیغه‌ی طلاق را شرح دهیم.
? توضیح دهید که طلاق توافقی چه تفاوتی با انواع طلاق دیگر دارد؟
طلاق توافقی همانطورکه از نامش پیدا است یعنی با توافق دو طرف اقدام به طلاق گرفتن می‌شود. در طلاق‌های دیگر درخواست طلاق از دادگاه یا به درخواست زوج است یا به درخواست زوجه. اما در طلاق توافقی زن و شوهر قبل از مراجعه به دادگاه به این نتیجه می‌رسند که اتمام زندگی مشترک به صلاح آنها خواهد بود و هر دو دادخواست طلاق توافقی را به دادگاه خانواده ارائه میکنند یا اینکه قبل از مراجعه به دادگاه خانواده، تقاضای طلاق توافقی را در مرکز مشاوره خانواده طرح می‌نمایند.( قسمت آخر ماده ۲۵ قانون حمایت خانواده)
?در طلاق توافقی مسائل مربوط به زندگی مشترک به چه صورت خواهد بود؟ آیا دادگاه باید به دنبال احقاق حقوق دوطرف باشد یا خود طرفین؟
ببینید تمام موضوعات مربوط به زندگی مشترک مانند نفقه، حضانت فرزند، جهیزیه، مهریه و مسائل از این دست، به توافق دو طرف حکم داده می‌شود. یعنی دیگر به این صورت نیست که برای مثال زن به دنبال این موضوع باشد که اثبات کند زوج به او در چه مدتی نفقه نداده است، بلکه بنا در توافق و رضایت دو طرف است. برای مثال می‌گویند نفقه برای دو ماه آخر زندگی مقرر بشود. دو طرف تمام توافقات خود را در مورد این دست مسائل در دادخواستی که می‌خواهند به دادگاه ارائه کنند باید ذکر کنند و یا در جلسه‌ی دادگاه ارائه دهند. به هر حال بر اساس توافق طرفین،دادگاه در گواهی عدم امکان سازش یا همان حکم مربوط به طلاق توافقی، تکلیف جهیزیه، مهریه، نفقه زوجه، نفقه اطفال و جنین،اجرت المثل زوجه و حضانت و نگهداری اطفال و نحوه ملاقات کودک با والدین را روشن می‌نماید.
?امکانش هست برای ما شبیه سازی مراحل یک طلاق توافقی که زن و شوهر درخواست می‌دهند را توضیح دهید تا دوستان ما با مراحلی که در این طلاق طی می‌شود بیشتر آشنایی پیدا کنند؟
ببینید از زمانی که زن و شوهر با یکدیگر توافق به طلاق میکنند باید یک دادخواست مشترک که به امضای هر دو طرف رسیده است، با عنوان درخواست صدور گواهی عدم امکان سازش به منظور اجرای صیغه‌ی طلاق به همراه توافقات خود، به یکی از شعب دادگاه خانواده تقدیم کنند. دادگاه هم موظف است در طلاق توافقی در مرحله‌ی اول زن و شوهر را به مراکز مشاوره خانوادگی که در کنار دادگاههای خانواده تشکیل شده است ارجاع دهد تا کارشناسان مربوط به این حوزه اگر امکان صلح و سازش بین دو طرف وجود دارد به عنوان آخرین تلاش برای جلوگیری از طلاق، اقدامات لازم را انجام دهد. اگر مشاورین این مراکز موفق شدند که زن و شوهر را از طلاق منصرف کنند، مراتب را صورتجلسه و جهت مختومه کردن موضوع به دادگاه ارجاع دهنده، گزارش می‌نماید. اما اگر برای این مراکز مشاوره نیز محرز شود که ادامهی زندگی مشترک زن و شوهر خواهان طلاق، به صلاح نیست یا دو طرف حاضر به سازش نیستند، با گزارش کردن موارد توافق به دادگاه اعلام می‌کند که امکان سازش وجود ندارد. البته همانگونه که قبلاً اشاره شد، زن و شوهر می‌توانند درخواست طلاق خود را به جای اینکه اول در دادگاه مطرح کنند مستقیما به مراکز مشاوره مراجعه کنند و در آنجا درخواست خود را اعلام کنند و کارشناسان نظر خود را اعلام کنند سپس نظر کارشناسی را نزد قاضی ببرند.
یک سوالی اینجا مطرح می‌شود که آیا در طلاق توافقی دادگاه زن و شوهر را به داوری ارجاع می‌دهد یا خیر؟
دادگاه‌ها برای موضوع طلاق به درخواست یکی از زوجین، شرط داوری را برای صدور رأی طلاق قرار می‌دهد. به این معنی که زوج و زوجه دو نفر از بستگان خود را جهت داوری معرفی میکنند و در صورتی که داوران نیز موفق به ایجاد صلح و سازش بین زن و مرد نشدند، رأی خود را جهت صدور حکم طلاق به دادگاه اعلام می‌نمایند. اما بنا به ماده ۲۷ قانون حمایت از خانواده مصوب ۱۳۹۱، موضوع طلاق توافقی به داوری ارجاع نمی شود.
زیرا فرض را بر این می‌گیریم که تلاش مرکز مشاوره در جهت ایجاد صلح و سازش بوده است و در اینصورت موضوعداوری طلاق توافقی دیگر ضرورتی ندارد. بنابراین طلاق توافقی در مسأله داوری از سایر انواع طلاق متمایز است و در طلاق توافقی نیازی به ارجاع به داوری نیست.
?پس از اینکه مرکز مشاوره خانواده به عدم امکان سازش نظر داد، زن و شوهر چه اقدامات دیگری را باید انجام دهند؟
پس از وصول نظر مرکز مشاوره به دادگاه، قاضی آن را بررسی و خانم را چنانچه در سن باروری باشد، جهت تست بارداری به پزشک معتمد یا آزمایشگاه معتمد معرفی می‌نماید. پس از گرفتن نتیجه آزمایش اقدام به صدور گواهی عدم امکان سازش می‌کند. قبلا هم ذکر کردیم که از شرایط مهم طلاق توافقی، توافق دو طرف در تمام موضوعات زندگی مشترک اعم از حضانت، مهریه، نفقه و … است. لازم به ذکر است که گواهی عدم امکان سازش نیز مانند بسیاری از احکام دادگاه‌ها قابلیت تجدیدنظرخواهی و حتی فرجام‌خواهی نیز دارد. اما دلیل اینکه دو طرف متقاضی طلاق هستند و قاعدتاً برای اجرای آن عجله هم دارند، معمولاً پس از صدور گواهی عدم امکان سازش، در دفتر دادگاه اعلام میکنند به رای صادره اعتراضی ندارند و حق تجدیدنظرخواهی و فرجام خواهی خود را ساقط میکنند و از اعمال آن، صرف‌نظر میکنند.
و مدیر دفتر دادگاه گواهی مبنی بر قطعیت دادنامه را به هر دو طرف می‌دهد. حالا هر دو طرف می‌توانند با این گواهی که در دست دارند به دفتر ثبت طلاق مراجعه کنند و با اجرای صیغه‌ی طلاق به زندگی مشترک خود خاتمه بدهند.
?گواهی عدم امکان سازش تا چه مدتی اعتبار دارد؟ یعنی برای مثال زن و شوهر می‌توانند برای مدت به فرض دو سال بعد به دفاتر ثبت مراجعه کنند؟
پاسخ این سوال شما دقیقا در ماده ۳۴ قانون حمایت خانواده آمده است که مدت اعتبار این گواهی برای تسلیم به دفتر رسمی ازدواج و طلاق سه ماه پس از تاریخ ابلاغ رای قطعی یا قطعی شدن رای است. اگر این گواهی ظرف سه ماه به دفاتر تسلیم نشود یا طرفی که آن را به دفترخانه رسمی طلاق تسلیم کرده است، ظرف سه ماه از تاریخ تسلیم در دفترخانه حاضر نشود یا مدارک لازم را ارئه نکند گواهی صادر شده از درجه‌ی اعتبار از هر جهت ساقط می‌شود. بنابراین زن و شوهر تا سه ماه فرصت دارند که به یک دفتر رسمی طلاق این گواهی را بدهند و اقدام به طلاق کنند. در غیراینصورت رای دادگاه در این خصوص از درجه اعتبار ساقط می‌شود و کلیه توافقاتی که گواهی عدم امکان سازش بر مبنای آن صادر شده است، ملغی می‌شود/پایگاه آموزش همگانى (مهداد)قوه قضاییه
