کلاه برداری رایانه ای

تعریف جرم و ارکان آن:

کلاهبرداری رایانه ای عبارت است از بردنِ مال دیگری از طریقِ تقلب یا اختلال در سامانه رایانهای یا مخابراتی. در این جرم بحث فریب، منتفی است و مخاطب، سیستم و دستگاه است. کلاهبرداری اینترنتی لزوما کلاهبرداری رایانهای نیست، ممکن است کلاهبرداری سنتی به شیوه اینترنتی باشد.

لازم به ذکر است که رایانه از دو جهت برای ارتکاب کلاهبرداری میتواند مورد استفاده قرار گیرد:
نخست: استفاده از رایانه به عنوان وسیل های برای اعمال حیله و تقلب و فریب دیگری و سرانجام بردنِ مال او که در این صورت، رفتار مرتکب کلاهبرداری سنتی است.
دوم: استفاده از رایانه از طریق مداخله ناروا در دادههای رایانه ای یا عملکرد سامانه که منجر به بردنِ مال یا خدمات مالی شود که در این صورت، کلاهبرداری رایانه ای است.

رکن مادی

رکن مادی آن از سه مورد موضوع و رفتار و نتیجه تشکیل میگردد
موضوع جرم آن منفعت / مال / خدمات / امتیازهای مالی مثل تعریف کردن وام بانکی برای خودت در سامانه میباشد
رفتار مرتکب شامل وارد کردن داده ها/ تغییر داده ها/ ایجاد داده ها/ توقف داده ها/ امحاء داده ها/ اختلال در سامانه وارد کردن داده ها به شیوههای گوناگون مانند وارد کردن داده از طریق صفحه کلید های واقعی یا مجازی یا دیگر ابزارهای ورودی رایانه یا شبکه های شتاب انجام میگیرد.
باید در نظر داشت که وارد کردن داده میتواند در قالب داده های صحیح یا داده های جعلی باشد. یعنی آنچه مهم است وارد کردن داده به صورت غیرمجاز است. بنابراین اگر فردی اطلاعات حساب یا کارت عابر بانک و رمز آن را به صورت مجاز در اختیار داشته باشد و بدون اجازه صاحب آن با وارد کردن گذرواژه از طریق عابربانک یا شبکه پرداخت اینترنتی وجهی دریافت نماید، مرتکب کلاهبرداری رایانه ای شده است زیرا که جعلی یا صحیح وارد کردن داده ها مهم نیست، غیرمجاز بودن رفتار مرتکب مهم است.
برای نتیجه جرم باید ذکر کرد که کلاهبرداری رایانه ای به مجرد ارتکاب اقدامات مذکور واقع نمیشود، بلکه باید رفتار مرتکب منتهی به تحصیل مال یا وجه یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی شود. در این رابطه لازم نیست که مال یا خدمات به طور فیزیکی تحصیل شود و دریافت اعتباری کفایت میکند. یعنی همین که مال یا وجه به حساب مرتکب یا شخص موردنظر واریز گردد، تحصیل واقع شده و ضرورتی به خارج کردن مادی وجه از حساب نیست.

رکن معنوی

به لحاظ رکن معنوی، کلاهبرداری رایانه ای جرم عمدی محسوب میشود و عمد با شرایط زیر محقق میگردد:
۱ . علم به موضوع: یعنی آن چیزی که جرم علیه آن واقع میشود.
هرگونه جعل یا اشتباه نسبت به موضوع، رکن معنوی را زایل مینماید. علم به موضوع باید در زمان ارتکاب باشد.
۲. قصد ارتکاب رفتار: یعنی مرتکب باید قصد وارد کردن، تغییر، ایجاد، توقف یا امحای داده ها یا اختلال در سامانه را داشته باشد و این قصد باید در زمان ارتکاب باشد. قصد تحصیل یعنی مرتکب باید قصد تحصیل مال یا وجه یا خدمات یا امتیاز مالی را داشته باشد که سوءنیت خاص نامیده میشود.
قابل توجه است که در صورتی که قصد مرتکب از انجام اقدامات، تنها نفوذ به سامانه یا رمزگشایی از آن باشد بدون آن که منفعتی تحصیل کند، اقدام وی حتی در فرضِ ضررِ اشخاص، کلاهبرداری نیست و با اتهام هایی چون دسترسی غیرمجاز، جاسوس رایانه ای، جعل یا تخریب رایانهای قابل انطباق است.

رکن قانونی

این عمل در ماده ۷۴۱ قانون تعزیرات جرم انگاری شده است. (هرکس به طور غیرمجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‎ ها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون (۵۰/۰۰۰/۰۰۰) ریال تا دویست و پنجاه میلیون (۲۵۰/۰۰۰/۰۰۰) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.)

مجازات جرم

مجازات کلاهبردای رایانه ای:
a) حبس از ۱ تا ۵ سال
b) جزای نقدی از ۵۰ تا ۲۵۰ میلیون ریال
c) رد مال (الزامی است)