✅تقلب در مواد غذائی، آرایشی و بهداشتی به چه معناست؟
«تقلب» در مواد غذائی، داروئی، بهداشتی و آرایشی یکی از تخلفاتی است که می‌تواند آثار زیان‌بار بسیاری برای اعضای جامعه به وجود آورد. ازاین‌رو، شناسایی انواع تقلب‌هایی که در این قبیل مواد صورت می‌گیرد، می تواند تا حد زیادی ازقرارگرفتنِ شهروندان در معرض آن‌ها جلوگیری نماید.
مواد غذائی، آرایشی، بهداشتی و داروئی موادی هستند که به‌صورت روزمره مورد استفاده‌ی مردم عادی قرار می‌گیرند. این مواد برای حیات انسان ضروری می‌باشند و هر نوع ایراد و اشکال در آن‌ها می‌تواند جان انسان‌ها را به خطر بیندازد و حتی آن‌ها را تا مرز ازدست‌دادن جان پیش ببرد. ازاین‌رو، قانون‌گذار هم به این موضوع اهمیت داده و هر نوع تقلب در مواد غذائی، آرایشی، بهداشتی و داروئی را جرم‌انگاری نموده است. این جرم به‌آسانی می‌تواند تحقق پیدا کند. به‌عنوان نمونه، فروشنده‌ای که آب را به شیر اضافه می‌کند یا به‌جای گوشت گاو، کباب را با گوش الاغ طبخ نموده و در اختیار مشتری قرار می‌دهد، مرتکب جرم تقلب در مواد غذائی شده است.
در این نوشتار به بررسی این رفتار مجرمانه و قوانین مرتبط با آن خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
?معنای تقلب
در خصوص تقلب در مواد غذائی، داروئی، آرایشی و بهداشتی دو قانون در نظام حقوقی وجود دارد که یکی در سال ۱۳۴۶ و دیگری در سال ۱۳۶۷ با عنوان قانون تعزیرات حکومتی امور بهداشتی و درمانی تصویب شده است. درواقع، این دو قانون مکمل یکدیگر می‌باشند. هیچ‌یک از این دو قانون به‌صورت روشن واژه‌ی «تقلب» را تعریف نکرده‌اند اما از لحاظ حقوقی، تقلب به‌عملی گفته می‌شود که به‌صورت عمدی یا غیرعمدی انجام می‌شود و قصد انجام‌دهنده‌ی آن، لطمه‌زدن به حقوق یا منافع دیگران می‌باشد. برخی از مصادیق تقلب که در قانون مواد خوردنی و آشامیدنی و آرایشی و بهداشتی مصوب سال ۱۳۴۶ مورد اشاره قرار گرفته است، عبارتند از:
۱. عرضه‌یا فروش جنسی به‌جای جنس دیگر
۲. مخلوط‌کردن مواد خارجی به جنس به‌منظور سوءاستفاده
۳. عدم رعایت استاندارد یا فرمول ثبت‌شده در مواردی که تعیین فرمول و رعایت آن و هم‌چنین تعیین استاندارد یا رعایت آن الزامی می‌باشد.
۴. عرضه یا فروش مواد غذائی، دارویی، بهداشتی یا آرایشی فاسد یا اجناسی که تاریخ مصرف آن‌ها گذشته است.
۵. به‌کاربردن رنگ‌ها و اسانس‌ها و سایر مواد اضافی غیرمجاز در این مواد یا لوازم بازی کودکان
۶. ساختن مواد تقلبی خوردنی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی
همانطور که ملاحظه می‌شود برخی از رفتارهای متقلبانه‌ای که به آن‌ها اشاره شده است، در نگاه اول قابل تشخیص می‌باشد ولی برخی دیگر از آن‌ها به‌هنگام خرید یا مصرف این مواد بهداشتی، آرایشی یا غذایی قابل تشخیص نبوده و عوارض آن‌ها پس از مصرف نمایان می‌شود. این عوارض گاه بسیار شدید بوده و حتی به مرگ مصرف‌کننده منجر می‌شود
?مصادیق تقلب
دو نمونه از رفتارهایی که طبق قانون از مصادیق تقلب به شمار می‌رود، به شرح زیر است:
الف. عرضه یا فروش جنسی به جای جنس دیگر
این مصداق از تقلب زمانی تحقق پیدا می‌کند که فروشنده به جای عرضه‌ی کالای خواسته‌شده با مارک و کیفیت مشخص، کالای دیگری با کیفیت نامرغوب و مارک تقلبی عرضه کند. مانند اینکه شخصی به داروخانه مراجعه نماید و تقاضای داروی خارجی نماید و مسئول داروخانه به‌جای داروی خواسته‌شده، داروی داخلی به وی عرضه کند یا به‌جای دارویی که پزشک برای او تجویز کرده است، داروی دیگری را به او ارائه دهد. البته اگر این دو دارو هم‌فرمول و مشابه باشند، تقلب از ناحیه‌ی دکتر داروساز محسوب نمی‌شود.
مجازات تعیین‌شده برای این نوع تقلب براساس اینکه چه نتیجه‌ای حاصل شود، متفاوت است:
۱. اگر مصرف این مواد موجب بیماری مصرف‌کننده یا آسیبی شود که معالجه‌ی آن کمتر از یک‌ماه طول بکشد، مرتکب به شش‌ماه تا دو سال حبس محکوم خواهد شد.
۲. اگر مصرف این مواد موجب بیماری مصرف‌کننده یا آسیبی شود که معالجه‌ی آن بیشتر از یک‌ماه طول
بکشد، مرتکب به ۳ تا ۱۰ سال حبس محکوم خواهد شد.
۳.اگر مصرف این مواد به نقص یکی از اعضاء مصرف‌کننده منجر شود، مجازات مرتکب با توجه به میزان نقص ۳ تا ۱۰ سال حبس خواهد بود. سازنده، تهیه‌کننده یا مخلوط‌کننده مواد تقلبی به حبس از ۵تا۱۵سال محکوم می‌شود.
۴. اگر مصرف این مواد به فوت مصرف‌کننده‌منتهی شود، مجازات سازنده یا تهیه‌کننده یا مخلوط‌کننده اعدام است.
ب. مخلوط‌کردن مواد خارجی به جنس به‌منظور سوءاستفاده
منظور از اضافه‌کردن مواد خارجی موادی است که اصولاً نباید به جنس موردنظر اضافه شود و اضافه‌کردن آن از طرف وزارت بهداشت ممنوع شده است. مانند اینکه فروشنده‌ی شیر برای افزایش میزان شیر، مقداری آب به آن اضافه نماید.
مجازات این نوع تقلب نیز براساس اینکه چه نتیجه‌ای حاصل شود، متفاوت خواهد بود:
۱. اگر مصرف این مواد به بیماری یا آسیبی منتهی شود که مدت معالجه‌ی آن کمتر از یک‌ماه باشد، مجازات مرتکب شش‌ماه تا دو سال حبس خواهد بود.
۲. اگر مصرف این مواد به بیماری یا آسیبی منتهی شود که مدت معالجه‌ی آن بیش از یک‌ماه باشد، مجازات مرتکب یک‌تا ۳سال حبس خواهد بود.
۳. اگر مصرف این مواد به نقص یکی از اعضاء مصرف‌کننده منتهی شود، مجازات مرتکب براساس میزان نقص ۳ تا ۱۰ سال حبس می‌باشد.
۴. اگر مصرف این مواد به مرگ مصرف‌کننده بیانجامد، مجازات مرتکب اعدام خواهد بود.
نکته‌ی مهم!
علاوه‌بر دو مصداق فوق، برخی دیگر از رفتارها نیز می‌باشند که اگرچه نمی‌توان آن‌ها را از مصادیق تقلب در مواد غذائی، بهداشتی و داروئی دانست ولی ارتکاب آن‌ها می‌تواند مرتکب را با مجازات قانونی روبرو سازد. این رفتارها به شرح زیر است:
۱. عدم رعایت استاندارد یا فرمول ثبت‌شده
تولیدکنندگان ملزم هستند کالاهای خود را براساس استانداردهای تعیین‌شده تولید نمایند تا مصرف‌کنندگان نسبت به سالم‌بودن کالایی که خریداری یا مصرف می‌کنند، اطمینان داشته باشند. عدم رعایت این استاندارد به تولید مواد غذایی که ماهیتاً با جنس اصلی متفاوت است، منجر می‌شود و محکومیت مرتکب به ۳ ماه تا یک‌سال حبس و پرداخت جزای نقدی از ۱۰هزار ریال تا ۱۰۰هزار ریال را به دنبال دارد. عدم رعایت فرمول ساخت نیز اگر براساس کاهش مواد مصرفی باشد، از مصادیق کم‌فروشی یا گران‌فروشی به شمار می‌آید. در مواردی که مصرف این مواد موجب آسیب و بیماری شود، مجازات مرتکب همانند مورد قبلی خواهد بود.
۲. فروش و عرضه‌ی جنس فاسد
برخی از مواد غذایی تا مدت زمان معینی قابل مصرف می‌شوند و اگر این مدت زمان سپری شود، دیگر نمی‌توان آن را مصرف نمود. عرضه‌ی اجناسی که زمان مصرف آن‌ها گذشته است، بیشتر در مورد مواد دارویی اتفاق می‌افتد.طبق قانون، این مواد اگر در هیچ زمینه‌ای قابلیت مصرف نداشته باشند، باید معدوم شوند. علاوه‌براین، اگر مصرف این مواد منجر به بیماری یا صدمه‌ای شود که مدت معالجه‌ی آن کمتر از یک‌ماه باشد، مجازات مرتکب دو تا شش‌ماه حبس خواهد بود و اگر بیش از یک‌ماه طول بکشد، مرتکب به شش‌ماه حبس و پرداخت پنج‌‌هزار ریال تا پنجاه‌هزار ریال جریمه محکوم خواهد شد
۳. به‌کاربردن رنگ‌ها و اسانس‌ها
در برخی از مواد خوراکی و آشامیدنی، تولیدکنندگان رنگ‌ها و اسانس‌هایی را برای به‌وجودآوردن طعم یا رنگ مخصوص مورد استفاده قرار می‌دهند؛ مانند به‌کاربردن اسانس تقلبی برای تهیه‌ی انواع نوشابه‌ها که ممکن است این اسانس‌ها غیرمجاز باشد. استفاده از هرگونه رنگ یا اسانس صرفاً تا حدودی مجاز است که وزارت بهداشت اجازه داده است. استفاده از هر نوع مواد و افزودنی‌های غیرمجاز در سفید‌کردن، پاک‌کردن و شفاف‌کردن و… موجب محکومیت مرتکب به سه‌ماه تا یک‌سال حبس خواهد شد /پایگاه آموزش همگانى (مهداد)قوه قضاییه
? برای خواندن مطالب بیشتر به سایت ما سر بزنید
? لبنک عضویت در بزرگترین کانال تخصصی حقوقی در تلگرام
